Filmy \ Fort XIII

Punktem wyjścia dla tej fabularnej opowieści stała się legenda o dwóch rosyjskich jeńcach, zasypanych w 1915 roku w przemyskim forcie XIII San Rideau (Osłona Sanu). Twierdza Przemyśl to trzecia co do wielkości twierdza w Europie, która w historii wojen zapisała się między innymi najdłuższym okresem oblężenia w oderwaniu od stałego rodzimego frontu (173 dni). Zgodnie z krążącą wśród mieszkańców okolic historią, po ewakuacji Rosjan, starszy z uwięzionych oficerów miał nie wytrzymać osamotnienia i z braku perspektyw na uwolnienie popełnił samobójstwo, zaś młodszy mężczyzna odnalazł pociechę w wierze i przetrwał wieloletnią izolację.

Grzegorz Królikiewicz przedstawił losy dwóch żołnierzy zgodnie z własną oryginalną poetyką – wiele tu niedopowiedzeń, nietypowych ustawień kamery i scen pozbawionych dialogów. Na pierwszy plan wysuwa się ekstremalna sytuacja zamknięcia i braku nadziei na ratunek, z którą mierzą się nie tylko bohaterowie, ale której doświadczają również widzowie. Długie dni spędzane w podziemiu wypełniają dojmujące ciemności, wszechobecne szczury oraz nuda, która „zwycięża nas, bo płynie bez miary i bez końca” – jak zapisuje w swoim dzienniku młodszy z uwięzionych. Najtrudniejszy pozostaje jednak brak kontaktu ze światem zewnętrznym i konieczność znalezienia sensu swojej egzystencji, z dala od wszystkiego, co pozostało na górze. Porucznik (Leon Niemczyk) nie potrafi podołać temu wyzwaniu, udaje się to jedynie kapitanowi (Janusz Krawczyk).

Większość zdjęć do filmu, którego akcja dzieje się wewnątrz Twierdzy Przemyśl, została zrealizowana w atelier, natomiast w Forcie XIII, położonym w oddalonych od Przemyśla o 6 kilometrach Bolestraszycach, nakręcono jedną z ostatnich scen.